WhatsApp oplichting tijdens coronacrisis: waar u op moet letten

In het afgelopen half jaar heeft de Fraudehelpdesk helaas al meer meldingen over WhatsApp-fraude ontvangen dan over heel 2019. De coronacrisis lijkt voor oplichters een uitgelezen kans om via WhatsApp te werk te gaan. Soms kan het lastig zijn om te bepalen of u te maken heeft met een mogelijke oplichter. Toch zijn er een aantal tips die kunnen voorkomen dat u slachtoffer wordt van oplichting via WhatsApp. Lees waar u op moet letten en wat u kunt doen.

Enorm aantal meldingen van oplichting

Het in contact blijven met elkaar, gaat in de coronacrisis anders dan anders. Het is vaak niet meer mogelijk om zomaar even langs te gaan, waardoor we onze toevlucht logischerwijs zoeken in digitale oplossingen zoals videobellen. Ook WhatsApp blijkt een geweldige uitkomst om in verbinding te blijven met elkaar. Internetcriminelen zijn zich hier ook van bewust en maken daar gebruik van. In maart 2020 ontving de Fraudehelpdesk 600 fraudemeldingen, wat op zich al veel was in verhouding tot eerdere maanden. Dit aantal steeg in april naar meer dan 1000 meldingen en nam vervolgens nog sneller toe. In totaal was de stand half juni: 5840 meldingen van WhatsApp-fraude.

Oplichters doen zich op WhatsApp voor als een bekende

Waarschijnlijk omdat WhatsApp-fraude lastig is te herkennen, trappen veel mensen in deze vorm van oplichting. Er zijn verschillende manieren waarop oplichters gebruik maken van de communicatiedienst, waarbij de variant waarin u wordt benaderd door een onbekend telefoonnummer de meest voorkomende is. De oplichter doet zich voor als een bekende van u en geeft aan dat dit zijn of haar nieuwe telefoonnummer is, waarna gevraagd wordt om geld. Oplichters proberen op slinkse wijze in te spelen op uw vertrouwen. Op 23 juni verscheen op RTL4 een uitzending van Beau waarin aandacht werd gegeven aan deze geraffineerde vorm van oplichting. De uitzending kunt u hier terugkijken.

Tijdens de uitzending legt iemand uit dat zij werd benaderd door een onbekend nummer dat zich voordeed als haar eigen kind. De telefoon van haar dochter was zogenaamd stuk en ze kon daardoor ook niet bij haar bank-app om een belangrijke rekening te betalen. De oplichter die zich voordeed als haar dochter vroeg om geld over te maken naar een bepaalde rekening. Het verhaal komt als zeer geloofwaardig over, waarna mevrouw op het betaalverzoek in gaat. Het duurt even voordat ze beseft dat ze is opgelicht.

Opgelicht via WhatsApp, wat te doen?

Misschien vraagt u zich nu gelijk af wat te doen wanneer u bent opgelicht via WhatsApp. Als een situatie zoals hiervoor beschreven zich voordoet, bent u helaas uw geld kwijt. In zeer uitzonderlijke gevallen kan de bank een transactie naar een oplichter nog tegenhouden, maar meestal niet. Maak in ieder geval altijd melding bij de politie en de Fraudehelpdesk van wat u is overkomen. Zo helpt u anderen eenzelfde oplichting te voorkomen en Fraudehelpdesk biedt u een helpende hand. Alhoewel geraffineerde WhatsApp-fraude soms moeilijk is te herkennen, is het mogelijk te voorkomen met de volgende tips.

Voorkom zo dat u slachtoffer wordt

• Ga nooit zomaar in op een betaalverzoek via WhatsApp. Vraag altijd of degene die geld van u vraagt u even wil bellen. Het is belangrijk dat u merkt dat u daadwerkelijk de persoon spreekt die u kent en hiermee een conversatie kunt voeren. Soms maken WhatsApp-oplichters zelfs gebruik van nep-audio waardoor u de indruk krijgt dat het verhaal klopt. Als u vraagt om een belletje en de persoon aan de andere kant weigert, dan weet u dat er iets niet in de haak is.
• Als u een plausibele reden krijgt voor het niet willen of kunnen bellen, vraag dan of de persoon een gesproken berichtje wil sturen. Dit is voor iedereen heel eenvoudig te realiseren en is zelfs mogelijk als iemand niet in de gelegenheid is om u te bellen.
• Natuurlijk kunt u ook de persoon zelf proberen te bereiken waarvoor de oplichter zich voordoet. Vaak werkt het ‘oude telefoonnummer’ gewoon nog. Leg duidelijk uit wat er via WhatsApp aan u is gevraagd en observeer hoe de ander reageert. U weet snel genoeg of er oplichting in het spel is.
• Het is goed om binnen de familie af te spreken om nooit zomaar betaalverzoeken te sturen via WhatsApp. En ook om daar niet zomaar op in te gaan. Betrek altijd een ander bij het beantwoorden van een betaalverzoek, want twee mensen weten altijd meer dan één.

Meer tips leest u op de website van Fraudehelpdesk, waar u ook een duidelijk voorbeeld van WhatsApp oplichting vindt.

Meer vormen van oplichting via WhatsApp

Naast de hiervoor besproken vorm van WhatApp-fraude, kunt u te maken krijgen met andere varianten. Criminelen kunnen bijvoorbeeld ook een WhatsApp-account kraken en overnemen. Daardoor kunnen zij zich echt voordoen als een bekende van u, met gebruik van het vertrouwde telefoonnummer. U begrijpt dat deze manier van oplichting bijzonder moeilijk is te herkennen.

Kapen van een WhatsApp-account gebeurt zo

Er zijn twee manieren waarop een crimineel een WhatsApp-account kan kraken (of: overnemen). De eerste manier is inbraak via uw voicemail. Een andere manier is waarbij hij of zij zegt dat er per ongeluk een WhatsApp-verificatiecode naar u is gestuurd en de persoon aan u vraagt om deze code naar u door te sturen. Bij de voicemail-kraak gaat het ook om een WhatsApp-verificatiecode die hiernaartoe gestuurd kan worden als de app voor het eerst op een telefoon wordt geïnstalleerd. Via de voicemail nemen ze uw account over en gebruiken ze uw WhatsApp-nummer op hun eigen telefoon.

Helaas is een voicemail-box vaak relatief eenvoudig te kraken. De crimineel hoeft alleen te bellen naar het voicemail-telefoonnummer van de provider en een wachtwoord in te voeren. Veel mensen gebruiken daarvoor een simpel wachtwoord zoals ‘0000’ of ‘1234’, een code waarmee oplichters binnen no-time binnen zijn. We raden u dus aan om ook uw voicemail-box te beveiligen met een unieke code. En, stuur uiteraard nooit een zomaar ontvangen verificatiecode naar iemand door!

Beveilig uw WhatsApp-account met een extra code

Gelukkig kunt u iets doen om uw WhatsApp-account een beetje extra te beschermen: maak gebruik van de tweestapsverificatie in uw WhatsApp-account. Dit is een extra unieke code, die u om de zoveel tijd moet invoeren om te bevestigen dat u de rechtmatige eigenaar van het WhatsApp-account bent. Wanneer u of iemand anders inlogt op uw WhatsApp-account, moet met deze extra laag bescherming ook de tweede pincode worden ingevoerd. Zo kunnen hackers een stuk moeilijker uw WhatsApp-account overnemen.

Het instellen van de tweestapsverificatie op WhatsApp doet u zo:

• Open WhatsApp op uw mobiele telefoon.
• Ga naar 'Instellingen' (het tandwiel rechtsonder) en kies voor 'Account'.
• Ga naar 'Verificatie in twee stappen inschakelen' en klik op ‘Inschakelen’
• Stel de zescijferige code in en onthoud deze goed.
• Vervolgens wordt u gevraagd om 2x uw e-mailadres in te vullen.

Deze zescijferige code moet u invoeren, de volgende keer dat u wilt inloggen op WhatsApp. Dus ook een eventuele crimineel wordt geconfronteerd met uw bescherming door deze code, wanneer hij of zij uw WhatsApp probeert te kraken via een ander apparaat dan uw telefoon! Zonder die code of toegang tot uw e-mailadres is het vrijwel onmogelijk om uw WhatsApp account te kraken.

Belangrijk: Na het invoeren van uw code bent u voor 7 dagen ingelogd. Voor uw eigen veiligheid vraagt WhatsApp u de code om de zoveel tijd opnieuw in te voeren. Bent u de pincode per ongeluk vergeten? Dan kunt u deze opnieuw instellen via het door u opgegeven e-mailadres.