Financieel misbruik bij senioren door ‘helpers’ komt vaak voor

Tijdens de coronacrisis zijn meer senioren afhankelijk geworden van anderen. Voor het pinnen van geld, het doen van de boodschappen en het regelen van zaken, schakelen zij vaak iemand in die zij vertrouwen. Het is fijn dat hiervoor ‘helpers’ zijn, maar de kans op financieel misbruik bij senioren neemt hierdoor ook toe. Als ouderen in deze situatie terecht zijn gekomen, blijken zij er vaak niet over te durven praten.

"Een op de twintig ouderen wordt mishandeld, waarvan meer dan de helft financieel. En dat zijn alleen nog de gevallen waar we weet van hebben", stelt staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Paul Blokhuis.

Daders vaak dichtbij

Helaas blijkt in veel gevallen iemand uit de familie de dader te zijn. Maar ook mantelzorgers, medewerkers van de thuiszorg, buren, vrienden of andere naasten bevinden zich onder de schuldigen. Het is iets wat staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Paul Blokhuis raakt. Blokhuis: "Ik wil dat dit uit de schaduw komt. Als je ziet wat dit doet met ouderen, dan springen de tranen in je ogen, dat je een weerloos persoon zo pakt. We moeten het bewustzijn van alle Nederlanders hierover vergroten zodat we samen kunnen opletten en signaleren.”

Ook bij Veilig Thuis, een organisatie waar slachtoffers van financieel misbruik en hun naasten naartoe kunnen voor advies, geven ze aan dat het probleem in coronatijd vaker voorkomt. Timo Klein Kranenbarg, gedragswetenschapper bij Veilig Thuis: "De portemonnee van je moeder meepakken om te shoppen, de rekening plunderen als je de pinpas meekrijgt. Er zijn ook mensen die die eenzame oudere buurman gaan bezoeken en vervolgens een bankrekening openen op hun naam, of toegang krijgen tot de bestaande rekening en het spaargeld opeten. Momenteel hebben velen financiële problemen en in een maatschappij waar het ieder voor zich wordt, staan ouderen door hun afhankelijkheid 1-0 achter."

Slachtoffers van financieel misbruik praten er niet over

Het is onbekend hoeveel senioren exact slachtoffer zijn van financieel misbruik. "Dat komt doordat de overheid niet achter de voordeur kan kijken," zegt Ewald van Kouwen, woordvoerder van ouderenorganisatie ANBO. "Daarnaast hangen deze slachtoffers het niet aan de grote klok. Want wie doet dan nog de boodschappen? En als het om een familielid gaat: hoe moet dat voelen, aangifte doen tegen je naaste?"

In eerste instantie moet de problematiek meer bekend worden in de maatschappij, aldus Staatssecretaris Blokhuis. "Vorig jaar hadden we een publiciteitscampagne met televisiespotjes van een dochter die met de pinpas van haar moeder haar boodschappen deed. We moeten het bewustzijn van alle Nederlanders hierover vergroten zodat we samen kunnen opletten en signaleren." Van Kouwen is het hier volledig mee eens: "En om iedere eenzame oudere zit een schil van instanties, die alert moet zijn en het probleem bespreekbaar kunnen maken. Wij roepen ze op: doe er wat mee."

Financieel veilig ouder worden

Organisaties zoals banken, notariskantoren en maatschappelijke organisaties zoals thuiszorginstellingen zijn met het Ministerie van VWS een landelijke samenwerking gestart. Samen willen zij ideeën bedenken om het probleem uit de samenleving te krijgen. Daarnaast vindt Blokhuis het ook een gedeelde taak van onze maatschappij: "Heb je het vermoeden dat er iets niet pluis is met een oudere in je omgeving: bel met Veilig Thuis. Daarnaast moeten we ouderen informeren over hoe zij zich kunnen verdedigen."

De informatiebox Financieel Veilig Ouder Worden geeft heel praktische adviezen aan senioren om misbruik te voorkomen. Denk aan het meegeven van contant geld in plaats van een pinpas, voor het doen van de boodschappen. Een andere optie is om het opnamebedrag van een pas te beperken, zodat de rest van het saldo beschermd is.

"En als daders weten dat we onze ouderen met zijn allen in de gaten houden, bijvoorbeeld een thuishulp die bij een cliënt thuis constateert dat die dure vaas opeens weg is en dit meldt, dan zal men minder snel misbruik plegen. Want dan is het niet meer in het geniep", aldus staatssecretaris Blokhuis. Daarop vult Timo Klein Kranenbarg van Veilig Thuis aan: "We leven in een geïndividualiseerde maatschappij. Maar als we allemaal de ouderen uit onze eigen kring een klein beetje aandacht geven, kunnen we veel leed voorkomen."