Doofheid bij ouderen

Wanneer we op latere leeftijd last van gehoorverlies krijgen, dan wordt dat ook wel ouderdomsslechthorendheid of presbyacusis genoemd. Steeds meer mensen krijgen na hun 50e met dit soort ‘waarnemingsslechthorendheid’ (of perceptieve slechthorendheid) te maken. Doofheid bij ouderen treft doorgaans beide oren. Helaas is dit soort gehoorverlies een natuurlijk fenomeen dat vaak, zonder andere aanwijsbare reden dan veroudering van de oren, zorgt voor gehoorproblemen en gehoorverlies.

Leefstijl en gehoorverlies

Wel blijkt dat het gehoorverlies dat hoort bij ouderdom, al gedurende het leven wordt veroorzaakt door kleinere en/of grotere gehoorbeschadigingen, zoals middenoorontsteking, lawaaitrauma of toxische schade. Een (geringe) achteruitgang is dan ook al merkbaar vanaf circa het 30e levensjaar. Er zijn verschillende leefstijloorzaken waardoor u mogelijk in meer of mindere mate te maken krijgt met gehoorverlies op oudere leeftijd. Denk aan:

• Diabetes
• Schadelijke factoren zoals nicotine of te hard geluid
• Algemene verouderingsprocessen
• Eerdere middenooraandoeningen
• Te hoog cholesterol

De natuurlijke verouderingsprocessen beïnvloeden het binnenoor en de sensorische cellen eronder. Ook specifieke delen van de hersenen en de gehoorzenuw worden hierdoor aangetast. Daardoor vindt de overdracht van geluidsgolven op een gegeven moment niet meer optimaal plaats. Gehoorverlies is helaas het gevolg.

Symptomen gehoorproblemen bij senioren

Niet alleen het algemene gehoor neemt op hoge leeftijd af, ook wordt het moeilijker om bijzonder hoge tonen te identificeren. Vervolgens worden meestal de bas en het middenbereik problematisch in het gehoor. Veel mensen met ouderdomsslechthorendheid geven aan dat ze de persoon met wie ze converseren niet meer horen en/ of begrijpen. Vooral wanneer het gaat om een gesprek in een rumoerige omgeving. Achtergrondgeluid maakt het steeds lastiger om de ander te volgen en te begrijpen. Ook kunnen vervelende geluiden in het oor ontstaan, zoals tinnitus.

Diagnose gehoorverlies door veroudering

Voor de diagnose van ouderdomsslechthorendheid, zal een arts eerst de medische geschiedenis bekijken om een mogelijke ziekte als oorzaak van het gehoorverlies uit te sluiten. Wanneer er recentelijk veel blootstelling aan lawaai is geweest of iemand kortgeleden oorontsteking heeft gehad, dan kunnen dat (ook) oorzaken zijn.

Onderdeel van de diagnose door de keel-neus-oorarts (KNO-arts) zijn een gehoortest en het uitwendige onderzoek van de oren. Een gehoortest is vooral bedoeld om erachter te komen wat het concrete gehoorverlies is en welke geluidsfrequenties er in het bijzonder worden beïnvloed. Dat is voor iedereen verschillend en varieert ook vaak per oor.

Een taalbegripstest dient veelal om de eventuele diagnose van gehoorverlies te onderbouwen. Terwijl men een koptelefoon op heeft, worden zinnen, woorden en lettergrepen met verschillende volumes afgespeeld. Het is aan de patiënt om deze teksten te herhalen. Soms neemt de arts deze test zelf af door achter de patiënt te gaan staan, op ongeveer een halve meter afstand. De patiënt krijgt woorden met vier lettergrepen toegefluisterd, die moeten worden herhaald.

Wat te doen bij de diagnose gehoorverlies?

De beste manier om met leeftijdsgerelateerd gehoorverlies om te gaan, is acceptatie. Het is vooral belangrijk om aan de omgeving van de patiënt te kennen te geven dat er rekening moet worden gehouden met extra communicatie- en luisterbehoeften. Bovendien is het goed om informatie in te winnen over een hoortoestel. Tegenwoordig zijn die te verkrijgen als compacte techniek die in de meeste gevallen achter het oor of in het oor zelf geplaatst worden. Ze kunnen volledig worden afgestemd op de behoefte van de gebruiker en kunnen enorm veel luistercomfort bieden.

Omdat ouderdomsslechthorendheid veel voorkomt, worden op verschillende plekken in het land trainingen ‘liplezen’ aangeboden. Hiermee kan het achteruitgaande gehoor op een andere manier worden ondersteund. Ook bestaan er speciale luistertrainingen om op een andere manier te leren luisteren. Daarin wordt bijvoorbeeld uitgelegd hoe gesprekspartners te verstaan en begrijpen, zelfs in een rumoerige omgeving.

Deurbellen en wekkers die de aandacht trekken met lichtsignalen kunnen ook enorm nuttig zijn en voor de telefoon zijn speciale geluidsversterkers verkrijgbaar. Zo hoeft de gesprekspartner aan de andere kant van de lijn niet luider te spreken om verstaanbaar te zijn voor de slechthorende.

Neem gehoorproblemen altijd serieus

Gehoorverlies bij senioren of doofheid bij ouderen dient altijd serieus te worden genomen. Niet iedereen heeft het zelf door dat de televisie steeds harder moet of dat iemand zich in een gesprek vaak moet herhalen. Maak het probleem om deze redenen vooral bespreekbaar, voordat dit te moeilijk wordt. Daarnaast hebben senioren gehoorverlies soms de neiging om zich af te zonderen van de sociale omgeving. We schreven eerder al over hoe belangrijk die sociale contacten juist zijn voor behoud van welzijn en de gezondheid.

Doofheid bij ouderen gaat helaas vaak gepaard met eenzaamheid. Emotionele en sociale gevolgen zijn daarom niet ongebruikelijk wanneer ouderdomsslechthorendheid zich aandient. Wanneer blijkt dat iemand met gehoorverlies zich steeds meer terugtrekt of lijdt aan andere psychologische gevolgen, dan kan therapie een goede ondersteuning zijn bij het accepteren van en de omgang met het gehoorverlies.